فاضلاب یکی از پارامترهای آلاینده محیط زیست انسانی به حساب می آید و در نتیجه تصفیه فاضلاب از اهمیت شگرفی برخوردار می باشد.

فاضلاب چیزی جز آب مصرف شده در جنبه های مختلف زندگی انسان نیست . که در اثر این مصارف ترکیب اصلی طبیعی خود را از دست داده است . و نه تنها قابل استفاده در مصارف مختلف نمی باشد بلکه با توجه به میزان آلاینده های موجود در آن و نوع آنها خود می تواند تهدیدی بر سلامت و فعالیت های مختلف انسانی باشد . در کشور ما نیز مانند سایر نقاط دنیا ، افزایش جمعیت شهرها و در نتیجه بالا رفتن میزان مصرف آب سبب تولید روز افزون فاضلاب گردیده است که خود موجب بروز اشکالات و نارسایی هایی در جوامع شهری و حتی روستایی کشورمان شده و روز به روز هم در حال ازدید است . این اشکالات عموماٌ مسایل بهداشتی و آلودگی محیط ، به هم خوردن رابطه ی طبیعی بیلان آب و بالا آمدن سطح آبهای زیر زمینی و آلودگی منابع مختلف پذیرنده می باشد .

آمار منتشره از سوی مراکز درمانی کشور نشان می دهد ، بیماریهایی نظیر هپاتیت های عفونی ، اسهالها ، انگلهای روده ای و سایر انواع بیماریهایی که به دلیل وجود آلودگی محیط ناشی از دفع نادرست فاضلابها می باشند ، در شهرهای مختلف از قبیل بوشهر ، بندر عباس ، سنندج ، کرمانشاه و دیگر شهرها شیوع پیدا کرده است .

بالا آمدن سطح آبهای زیر زمینی در مناطق جنوبی تهران ، تبریز و شیراز وجود نیترات بیش از اندازه در آبهای زیر زمینی شهر مشهد و بالاخره آلودگی سبزی کاری در جنوب تهران ، بر اثر آبیاری با فاضلابها نمونه هایی از این قبیل مسایل هستند که سال به سال حادتر شده و هر چه دیرتر اقدام موثر صورت گیرد مشکلات بزرگتر خواهد بود .

میزان فاضلابهای شهری و صنعی کشور ایران در سال 1390 حداقل حدود 6 میلیارد متر مکعب خواهد بود که با توجه به این که هر متر مکعب فاضلاب تصفیه شده حدود 40 متر مکعب آب را به شدت آلوده می نماید ، لذا این میزان فاضلاب در صورتی که جمع آوری و تصفیه نگردد . منبع آلودگی عظیمی خواهد بود که نهایتاً به پذیرنده های سطحی و زیر زمینی کشور تحمیل خواهد شد از این رو به عنوان بخشی از  استراتژی ملی برای حفظ سلامتی و محیط زیست و اقتصادی ترین استفاده از منابع آب موجود بایستی با ایجاد تأسیسات لازم برای جمع آوری و تصفیه فاضلابهای شهری و صنعتی روند آلوده سازی محیط را به سمت بهبود رو به تزاعی و در زمینه های مختلف تغییر دهد . چرا که « محیط زیست ارثیه نیاکان ما نیست بلکه امانتی است که به دست ما سپرده شده است و بایستی سالم به نسلهای بعدی تحویل داده شود » .

 

ارزیابی نیاز زیست محیطی و بهداشتی طرحهای فاضلاب

اگر چه اجرای طرحهای جمع آوری و تصفیه فاضلاب از دیدگاه های مختلف از قبیل حفظ محیط زیست ، جلوگیری از بالا آمدن آبهای سطح زیر زمینی ، توسعه اقتصادی ، درآمدهای جانبی حاصل از استفاده مجدد از پسآب و کود در کشاورزی ، فروش انشعاب، اشتغال زایی و کمک به رفع آلودگی هوا در اثر توسعه فضای سبز و غیره اهمیت زیادی دارد . لیکن مهمترین حث ، مورد اول یعنی حفظ محیط زیست و کاهش آلودگیهاست . محیط زیست مجموعه ای پیچیده از عوامل گوناگونی است که بر اثر یک روند و تکامل تدریجی موجدات زنده و اجزاء سازنده سطح زمین شکل گرفته است . این مجموعه که از آب ، هوا ، انرژی ، حیات زیستی و غیره تشکیل شده است ، طبیعت کلیه موجودات را در برگرفته و بر فعالیتهای انسان تأثیر گذاشته و در ضمن از آنها متأثر می شود . با توجه به اهمیت این موضوع به بررسی اثرات فاضلاب ناشی از دفع نادرست فاضلاب خام در محیط های مختلف پرداخته و در این خصوص مهمترین مشکلات احتمالی به اختصار بررسی خواهد شد و سپس با توجه به این اثرات سوء ، طرحهای فاضلاب به عنوانی کلیدی برای حل این معضلات و به عنوان یک نیاز ضروری معرفی می گردد .

 

آثار آلودگی فاضلابها بر منابع آب ، خاک و هوا

کلیه آبهای مصرف شده به نقلی به منابع اولیه برگردانده می شوند ولی اغلب آبی که به مصارف مختلف رسیده است ، همان آب اولیه نیست بلکه به صورت مایعی است که علاوه بر اجزای اصلی ، حاوی انواع و اقسام مواد مورد استفاده در زندگی روزمره ی انسان و یا در مورد فاضلاب صنعتب حاوی عناصر و ترکیبات شیمیایی مورد استفاده در آن صنعت خاص می باشد .

از دید کلی آبهای مصرف شده درفعالیتهای روزانه ی انسان را که به محیط برگشت داده می شود ، فاضلاب انسانی یا شهری می گویند و فاضلاب یا پسآب صنعتی به خروجی از سیستم ها و تأسیسات صنعتی اطلاق می گردد که هر دوبه نوبه خود می توانند در زمره ی آلوده کننده های منابع آب قرار گیرند . چرا که ترکیب فاضلاب با آب مصرفی متفاوت است لذا پس از ورود به منابع آب باعث تغییر در کیفیت آب آن منبع می گردد .